Ports and forts in Thane

Thane is known as a portable port-monkey since ancient times , as we have read in the past few articles. Since Thane creek, ancient Thaneah Chendani Bandar, Mahagiri Harbor, Kalshet, Nagla Bandar, Gayukhi Bandar, Ghodbunder etc. have emerged as commercial ports at the distance. Thousands of traders had brought prosperity to Thane in the financial prosperity of the then princely states with the help of these ports.

Etc. S In 1498, the first step of Vasco da Gama fell to Malabar, and after him, Abburkar spent a short while on the Indian coastline. S In 1510, the Portuguese was established in Goa. With the help of 'the sea whose shore', the Turks and off-shore Portuguese captured the sea and captured the east-west coast of India with state-of-the art guns and towers. Meanwhile, when Humayun defeated Gujarat, Shahana of Gujarat took help from the Portuguese and in turn gave Thane, Vasai province-Portuguese to seven of Mumbai's suburbs.

Etc. S During 1533-34 the power of the Portuguese began in Thanh, hence the trade-off of the Arab businessmen from ancient times had ceased, Thanan began to leak. The Portuguese policy of eliminating the whole of Arab traditions was followed by the construction of small chowkies of fortresses near Thane creek. It is a fact that the fortification of the Portuguese remained unchanged for almost two hundred years by the fort.

When the Marathas and the Portuguese got concerned, Chhatrapati Shivaji Maharaj established the city of Belgaum, Thane, Hirakot, Parasik, Pimpleas, Kamble, Kharbawi fortress, Nagla Kot, Gaumat Garhi, Malgadhi, Ghodbunder Fort, Dharavi in ​​Thane Creek area, except for the Durgadi Fort built at Kalyan. the fort and the fort dajhanavari Vasai fortStanding up While visiting some of the forts through the creek, one thing was obvious that Thane has a great potential to implement the backwater revolutions project on the lines of Kerala. Because of the Sahyadrite rice and Ulhas river with its tributaries bringing huge sediment in every monsoon, many islands have been formed near Thane. From the Thane creek, you see this waking when walking through Kalyan, Bhiwandi, Gaymukh and Belapur areas. On these islands, a mud flurry, a village or a hill can be seen on the fort or fort. We know Durgadi Fort of Kalyan. Chhatrapati Shivaji Maharaj built a Durgadi fort on the bank of the creek and laid the foundation of Swaraj's armada. Durgadi is situated on the west side of the fort - Alimadhar, Anjur and Pimpala. At the hill of Pimpale village, the Portuguese gadivaja coat bond. Vijay Nayak had given me Anjur's information about this fort known as Pimpale Fort. Gangaji Naik of Anjur in Chavaji Appa Peshwa's Vasai raid was a valuable performer. Their successor is Naik's descendant. Today, the wall of Pimpala fort has collapsed. Remains of some buildings are still giving evidence of history.

The Kamwari river, which flows from the east, meets the fort at Bhiwandi, near Kambe Fort, Bhiwandi's Bhui-Kot and the port and further towards the Kharbav fort, the Gaamukh gets to Thane Bay. Due to the sludge of the Kamwari river from Kambe to Kharbav, the water of Bharti now can not reach Bhiwandi harbor and Kambe Fort. But 150 years ago, there was a traffic jam of trade and commerce for the Bhiwandi and Kambe fort. On 24th April 1730, the Marathas won the fort of Kamble. Kharbav village is on the banks of Kamwari creek on the Bhiwandi-Vasai road west of Kambe fort. This village of freedom fighter Tukaram costa Chaudhary of Indian freedom fight. A small hill in Kharbav village is a fort built by the Portuguese. The wall of the fort has collapsed and there is a temple of Jermi in the fort.

Nagla Bandar and Nagla Kot on his previous hill stood in front of the Kamarwa Creek face. But he has been sacked due to the huge cashless stones. There is a photo of the wall with a three-three-foot-width wall of the fort. Now there is nothing. Portuguese is the hopper on the side hill. It has recently been renovated. Take a look around here. As a painter should take a beautiful look, the green hills. A big road with a jovial turnoff from this mountain, and a walk through it, a sand troller, a cowboy's mountain and a big road, the road leading to it, the tremendous heap of sand on the road, and the main point of the Gaumvana rock carving through this mound is the only Chowkivaja bastion. In many films, it seems to be missing out on the movie Isara camera is turned off without your knowledge.

A narrow narrow hillock near the cowboy was further broader around the horse-bank. Ghodbunder fort is now known to all. Thane creek takes the form of a huge rate in front of horseback. The fort of Vasai is on the north shore of her. In front of him is a Dharavi fort and a monkey on the south coast. Recently, the painting of the fort Vasai campaign, Shridatta Raut saw the original fort of the Portuguese during the photograph of the Dharavi fort. He took his friends along with them and searched for Darjebruja hidden in the garden. After breaking the tree plantations and cleaning it, it brought the residue of buildings like Darbybruja, British colonies, double beaches to the sea to the hill, the guard premises, the main entrance, to the new light. Dharavi fort was very important in the Vasai campaign of Chimaji App. The Marathas took possession of it first and after the canopy of the ships for the fort, the Portuguese got off from Goa. At the end of the Battle of Nakroon the Portuguese had to leave Vasai permanently. The Portuguese built the Thane Fort at the end. But after the completion of this, the Marathas won it from March 27 to 29, 1737. There is another fort in Thane city. His name is Hirakot. He was famous as Diamond Fort in British times. Thane's Subedar Ramji Biwalkar was in the funeral. The British used Hirakot to keep prisoners. But in the Maratha system, the registration of goods coming from the ship, the fluctuation of the goods, the incoming and outgoing, etc., in the Mahagiri harbor and the Chendani harbors behind the fort, would be run in front of the governors. The importance of Thane creek, the ancient ports and the medieval fortresses of the state are now over, How would that be? That's why Jagar of this history


ठाण्यातील बंदरे आणि किल्ले


प्राचीन काळापासून ठाणे हे स्थानकीय पत्तन-बंदर म्हणून प्रसिद्ध होते, हे आपण मागील काही लेखांतून वाचले आहे. ठाण्याच्या खाडीकिनारी प्राचीन काळापासून ठाण्यासह चेंदणी बंदर, महागिरी बंदर, कोलशेत, नागला बंदर, गायमुख बंदर, घोडबंदर इत्यादी बंदरे अंतरा अंतरावर व्यापारी बंदर म्हणून उदयास आली होती. अरब व्यापाऱ्यांनी या बंदरांच्या सहाय्याने तत्कालीन राज्यकर्त्यांच्या आर्थिक संपन्नतेत मोलाची भर घालून ठाणे भरभराटीला आणले होते.

इ. स. १४९८ सालात वास्को ड गामा याचे पहिले पाऊल मलबारवर पडले आणि मग त्याच्या पाठोपाठ अब्बुकर्क याने भारतीय किनारपट्टीवर घट्ट पाय रोवीत अल्पावधीत इ. स. १५१०साली गोव्यात पोर्तुगीजांची सत्ताही स्थापन केली. 'ज्याचा सागर त्याचा किनारा' या न्यायाने दूरवरून आलेल्या-दर्यावर्दी पोर्तुगीजांनी सागरावर विजय मिळवित भारताच्या पूर्व-पश्चिम किनारपट्टीवर अत्याधुनिक बंदुका-तोफांच्या जोरावर कब्जा केला. दरम्यान, हुमायून बादशहाने गुजरातवर चाल केली तेव्हा घाबरून गुजरातच्या शहाने पोर्तुगीजांची मदत घेतली आणि त्या बदल्यात मुंबईच्या सात बेटांसह ठाणे, वसई प्रांत-पोर्तुगीजांना बहाल केला.

इ. स. १५३३-३४च्या सुमारास पोर्तुगीजांची ठाण्यावर सत्ता सुरू झाली, यामुळे प्राचीन काळापासून देशोदेशी चालत आलेला अरब व्यापाऱ्यांचा व्यापार-उदीम बंद पडला, ठाण्याला अवकळा येऊ लागली. संपूर्ण अरब व्यापाऱ्यांना संपविण्याचे पोर्तुगीजांचे धोरण होते, त्या दृष्टीने ठाणे खाडीकिनारी जागोजागी लहानसहान चौकीवजा गढी बांधण्यात आल्या. या गढीनेच सुमारे दोनशे वर्षे पोर्तुगीजांचे ठाण्यावरील राज्य अबाधित राहिले, ही वस्तुस्थिती आहे.

मराठे व पोर्तुगीजांचे संबंध बिघडू लागले तेव्हा छत्रपती शिवाजी महाराजांनी कल्याण येथे बांधलेला दुर्गाडी किल्ल्याचा अपवाद वगळता ठाणे खाडी परिसरात पोर्तुगीजांनी बेलापूर, ठाणे, हिराकोट, पारसिक, पिंपळास कोट, कांबे किल्ला, खारबावची गढी, नागला कोट, गायमुख गढी, मालजगढी, घोडबंदर किल्ला, धारावी किल्ला आणि वसई किल्ला असे डझनावरी किल्ले उभे केले. यातील खाडीमार्गे काही किल्ल्यांना भेट दिली असता एक गोष्ट प्रकर्षाने जाणवली ती म्हणजे ठाण्यात केरळच्या धर्तीवर बॅक वॉटर परिभ्रमण प्रकल्प राबविण्यास बराच वाव आहे. सह्याद्रीत उगम पावलेली भातसा व उल्हास नदी आपल्या उपनद्यांबरोबर दर पावसाळ्यात प्रचंड गाळ घेऊन येत असल्यामुळे ठाण्याजवळ अनेक बेटे तयार झाली आहेत. ठाणे खाडीतून कल्याण, भिवंडी, गायमुख, बेलापूर या भागातून फिरताना आपणास ती जागोजागी दिसतात. या बेटांवर खारफुटीचे जंगल, एखादे गांव किंवा उंच टेकडीवर गढी किंवा किल्ला आपल्या नजरेस पडतात. कल्याणचा दुर्गाडी किल्ला आपणास माहीत आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी खाडीकिनारी दुर्गाडी किल्ला बांधून स्वराज्याच्या आरमाराची मुहूर्तमेढ येथे रोवली. या दुर्गाडी किल्ल्याच्या पश्चिमेला-अलिमधर, अंजूर, पिंपळास अशी गावे आहेत. येथील पिंपळास गावातील टेकडीवर पोर्तुगीजांनी गढीवजा कोट बंधला. पिंपळास गड म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या या किल्ल्याची माहिती मला अंजूरचे विजय नाईक यांनी तेव्हा दिली होती. चिमाजी अप्पा पेशवे यांच्या वसई स्वारीत अंजूरच्या गंगाजी नाईकांनी मोलाची कामगिरी बजावली होती. त्यांचे विजय नाईक वंशज होत. आज पिंपळास गडाची तटबंदी ढासळली आहे. काही इमारतींचे अवशेष अद्याप इतिहासाची साक्ष देत आहेत.

पूर्वेकडून वाहत आलेली कामवारी नदी भिवंडीला वळसा मारून कांबे किल्ला, भिवंडीचा भुई-कोट व बंदराला आणि पुढे खारबाव किल्ल्याला स्पर्श करत गायमुखसमोर ठाणे खाडीला मिळते. कांबेपासून खारबावपर्यंत कामवारी नदीत गाळ साचल्यामुळे भरतीचे पाणी आता भिवंडी बंदर आणि कांबे किल्ल्यापर्यंत आता येत नाही. परंतु दीडशे वर्षांपूर्वी भिवंडी व कांबे किल्ल्यापर्यंत व्यापारी आणि आरमारी जहाजांची ये-जा होती. २४ एप्रिल १७३० साली मराठ्यांनी कांबे किल्ला जिंकून घेतला. कांबे किल्ल्याच्या पश्चिमेला भिवंडी-वसई रोडवर कामवारी खाडीच्या किनारी खारबाव गाव आहे. भारतीय स्वातंत्र्य लढ्यातील स्वातंत्र्यसैनिक तुकाराम पोशा चौधरी यांचे हे गाव. खारबाव गावातील एका लहानशा टेकडीवर पोर्तुगीजांनी बांधलेला किल्ला आहे. किल्ल्याची तटबंदी ढासळली असून किल्ल्यात जरीमरीचे देऊळ आहे.

कामवारी खाडीच्या मुखासमोर नागला बंदर आणि त्याच्या मागील डोंगरावर नागला कोट कालपरवापर्यंत उभा होता. पण दगडखाणीतील प्रचंड पैशांमुळे तो सफाचाट करण्यात आला आहे. बाजूला किल्ल्यातील तीन साडेतीन फूट रुंदीच्या उंच भिंतीचा फोटो आहे. आता तेथे काही नाही. बाजूच्या टेकडीवर पोर्तुगीजांचे होपचर्च आहे. त्याची अलीकडेच डागडुजी करण्यात आली आहे. येथून भोवताल न्याहाळावा. एखाद्या चित्रकाराने सुंदर देखावा काढावा तसे हिरवेगार डोंगर. या डोंगरामधून झोकदार वळण घेत जाणारे खाडीचे विशालपात्र आणि त्यातून जाणारे पडाव, रेतीचे ट्रॉलर, गायमुखचा डोंगर आणि त्यावरील किल्ला पाडून मोठा केलेला रस्ता, त्यावरून जाणारी वाहने, रस्त्यालगत खाडीकिनारी ओतले जाणारे रेतीचे प्रचंड ढीग आणि या ढिगाऱ्यातून डोकावणारा गायमुख किल्ल्याचा उरला सुरला एकमेव चौकीवजा बुरूज असा हा अनेक चित्रपटात दाखवला जाणारा, भान हरपून टाकणारा इथला रम्य परिसर आपल्या नकळत कॅमेऱ्यात बंद होतो.

गायमुखजवळ डोंगरदाटीत अरुंद झालेली खाडी पुढे घोडबंदरजवळ रुंद होते. घोडबंदर किल्ला आता सर्वांनाच माहीत झाला आहे. घोडबंदरच्या पुढे ठाणे खाडी विशाल दर्याचे रूप घेते. तिच्या उत्तर किनाऱ्याला वसईचा किल्ला आहे. त्याच्यासमोर दक्षिण किनाऱ्यावर धारावी किल्ला आणि बंदर आहे. अलीकडेच किल्ले वसई मोहिमेचे अभ्यासक श्रीदत्त राऊत यांनी पोर्तुगीजकालीन धारावी किल्ल्याचे चित्र पाहिल्यावर मूळचा किल्ला बराच मोठा असल्याचे दिसून आले. त्यांनी आपल्या सग्यासोबत्यांना बरोबर घेऊन झाडीत लपलेला दर्याबुरुजाचा शोध घेतला. त्यावर उगवलेल्या झाडावेलींचा गुंतावळा तोडून साफसफाई केल्यावर दर्याबुरूज, ब्रिटिशकालीन कस्टमनिवास, समुद्र ते टेकडीवर जाणारी दुहेरी तटबंदी, पहाऱ्याच्या जागा, मुख्य प्रवेशद्वार आदी इमारतींचे अवशेष नव्याने उजेडात आणले. चिमाजी अप्पांच्या वसई मोहिमेत धारावी किल्ला अतिशय महत्त्वाचा होता. मराठ्यांनी तो प्रथम ताब्यात घेतला आणि वसई किल्ल्याला मदत पुरविणाऱ्या जहाजांची कांडी केल्यावर पोर्तुगीजांना गोव्याकडून मिळणारी रसद बंद झाली. निकराच्या लढाईनंतर अखेर पोर्तुगीजांना वसई कायमची सोडावी लागली. पोर्तुगीजांनी सर्वांत शेवटी ठाण्याचा किल्ला बांधला. पण तो पूर्ण व्हायच्या आतच मराठ्यांनी मार्च २७ ते २९, १७३७ साली तो जिंकून घेतला. ठाणे शहरात आणखी एक किल्ला आहे. त्याचे नाव हिराकोट. ब्रिटिशकाळात डायमंड फोर्ट म्हणून तो प्रसिद्ध होता. ठाण्याचे सुभेदार रामजी बिवलकर यांची कचेरी यात होती. इंग्रजांनी हिराकोटचा उपयोग कैदी ठेवण्यासाठी केला होता. पण मराठेशाहीत किल्ल्याच्या मागे असलेल्या महागिरी बंदर व चेंदणी बंदरावर येणाऱ्या जाणाऱ्या जहाजांवर नजर ठेवण्याचे, जहाजातून येणाऱ्या मालाची चढउतार, आवक-जावक इत्यादी नोंदणीचे व्यवहार सुभेदारांच्या समोर त्यांच्या कचेरीत चालायचे. ठाणे खाडीचे महत्त्व, त्यावरील प्राचीन बंदरे आणि मध्ययुगीन गढी-कोटांचे राज्य आता संपले आहे, असे म्हणून कसे चालेल. यासाठीच हा इतिहासाचा जागर.